Corona ontwricht nog steeds ons land

Zeven simpele stappen om het de baas te worden

Een kleine touringcar vol Britse experts heeft vandaag een plan van zeven stappen gepresenteerd om de maatschappij voor de lange termijn aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid van het coronavirus (en de toename in infectieziektes in het algemeen). Het twintigtal auteurs vertegenwoordigt Independent SAGE (de onafhankelijke tegenhanger van het Britse OMT). Wij in Nederland kunnen veel leren van wat ze te zeggen hebben.

Waarom? Nou, in veel opzichten komt het Verenigd Koninkrijk namelijk overeen met Nederland. Ook daar zegt de regering ‘zoekt u het zelf maar uit’ en blijft herhalen dat we moeten ‘leren leven met corona’. Ook daar zijn ministers meer met hun eigen ego bezig dan met het besturen van het land.

Op het moment wordt van ons allemaal verwacht dat we ‘leren leven’ met corona. Maar we kunnen dit alleen maar als we beschikking hebben over de juiste informatie over risico’s, als we deze risico’s kunnen herkennen en als we de middelen hebben om er iets aan te doen. Anders komt er van dat ‘leren’ weinig terecht. Dan is het meer ‘als een kip zonder kop rondlopen met corona’.

Zowel in het VK als in Nederland doet de regering nagenoeg niets om het mogelijk te maken dat de samenleving ook daadwerkelijk leert van de afgelopen twee chaotische jaren. In plaats daarvan is er voortdurend de retoriek dat we nu zogenaamd ‘na corona’ zouden zitten. Onzin!

Het gevolg? Zelfs na twee jaar en ik-weet-niet-hoeveel persconferenties zitten we nog altijd met de ellende. Door de nieuwe varianten lijkt corona bovendien niet langer seizoensgebonden, maar iets dat mensen nu keer op keer — winter, lente, zomer of herfst — weer uit het veld slaat.

Natuurlijk, in gedachten zie ook ik Minister Ernst Kuipers alweer met een grijns naar de vaccins verwijzen. “De vaccins! De uitweg uit de pandemie!” Nee dus. Begrijp me niet verkeerd. Het is onbetwistbaar dat vaccins het aantal mensen dat tijdens de acute fase van covid overlijdt sterk heeft teruggebracht. De vaccins doen hun werk prima. Maar als niet-doodgaan je standaard van volksgezondheid is, dan leg je de lat wel erbarmelijk laag voor een welvarend land als Nederland.

Want wat de vaccins niet doen, is besmettingen voorkomen. Dat mag onderhand wel duidelijk zijn. En die besmettingen, die zijn een probleem. Want mensen worden wel degelijk ziek, veel ook langdurig. Ze gaan misschien niet dood. Ze hoeven misschien niet naar een ziekenhuis. Maar in veel gevallen krijgt je gezondheid wél een enorme klap.

Kijk maar om je heen. Overal is er ziekte en ziekte-uitval. Wie onlangs nog probeerde een afspraak te maken met een medisch specialist zal weten wat ik bedoel. De wachtlijsten zijn eindeloos. Operaties kunnen niet doorgaan. In het onderwijs is het een rommeltje, omdat er niet meer voldoende leerkrachten over zijn. En mensen in alle lagen van de bevolking krijgen nog steeds aan de lopende band langdurige covid.

De maatschappij wordt nog altijd hard geraakt door corona. En zoals eigenlijk heel veel verdelingen in Nederland, is de verdeling van de risico’s en de schade ongelijk. Bepaalde groepen worden onevenredig en onrechtvaardig hard getroffen. Mensen die in de zorg werken of voor de klas staan, bijvoorbeeld. Of mensen die het zich niet kunnen veroorloven om de haverklap vrij te nemen als ze voor de zoveelste keer ziek zijn.

Volgens het plan van de Britse experts kan en moet het veel beter. We moeten de maatschappij zo inrichten dat het aantal besmettingen worden onderdrukt en de ontwrichtende effecten op de samenleving worden teruggebracht.

De volgende zeven veranderingen zullen iedereen ten goede komen. Nu, met covid. Maar ook láter als de volgende pandemie zich aandient––want ja, die gaat er helaas komen. Deze zeven veranderingen zullen mensen ten goede komen, maar ook de productiviteit en economie. En ze zijn net zo goed op Nederland van toepassing.

Zit je er klaar voor? (Spoiler alert: lockdown en QR-codes zijn in geen velden of wegen te bekennen.)

1. Duidelijke en niet-tegenstrijdige overheidscommunicatie over de risico’s van covid en de manieren om deze risico’s aan te pakken. Óók door bewindspersonen.
2. Een verdere inspanning om het gebruik van vaccins aan te moedigen, vooral in groepen waar minder mensen gevaccineerd zijn. Daar moet ook een duidelijke langetermijnvisie over afnemende immuniteit en nieuwe varianten aan verbonden worden.
3. Goede luchtventilatie en luchtfilters installeren in alle publieke ruimtes, te beginnen met de scholen — nog deze zomer!
4. Gratis zelftesten aanbieden voor iedereen, zodat mensen makkelijk mee kunnen helpen hun omgeving veiliger te maken.
5. Financiële compensatie voor alle werkenden die zich isoleren na een positieve test.
6. Een maatschappijbrede campagne die het gebruik van FFP2/FFP3 mond-neusmaskers in publieke ruimtes en het openbaar vervoer bevordert.
7. Meer steun voor de gelijke verdeling van vaccins en medicijnen wereldwijd.

Dat is alles dat de overheid nu zou hoeven doen. Zinnige oplossingen, waar iedereen beter van wordt.

Als deze zeven veranderingen worden doorgevoerd, dan kan de bevolking afgewogen keuzes maken om het risico op gezondheidsschade bij henzelf, hun familie en hun omgeving terug te brengen. Deze veranderingen zullen besmettingen verminderen. Ook zal met een lager aantal besmettingen veel van de maatschappelijke ontregeling die we nu zien worden teruggebracht.

Dus, hoor je straks weer iemand roepen dat het óf niets doen is, óf lockdown? Dan hoop ik dat je de zeven hoofdpunten van dit lijstje in gedachten houdt. En mocht je onverhoeds Ernst Kuipers of Mark Rutte tegen het lijf lopen, misschien zou je ze dit lijstje eens onder de neus kunnen drukken — tenzij je toevallig een slagroomtaart bij je hebt.